انیدرید مالئیک یک ماده شیمیایی با فرمول شیمیایی C4H2O3 است که ماهیت دی کربوکسیلیک حلقوی دارد و از طریق حذف تمام مولکول های آب از ساختار آن به دست می آید. انیدرید مالئیک به طور کلی یک واسطه شیمیایی بسیار واکنش پذیر است که تقریبا در هر زمینه ای از شیمی صنعتی استفاده می شود. این ماده شیمیایی بی رنگ است و برای تولید رزین ها، عوامل پخت اپوکسی، کوپلیمرها و مواد افزودنی روان کننده که مواد حیاتی برای جلوگیری از خوردگی هستند، استفاده می شود.
انیدرید مالئیک از اسید مالئیک، یک ماده واسطه شیمیایی آلی و یک ماده خام مهم به دست می آید. به طور خاص، هنگامی که اسید مالئیک گرم می شود، آب موجود در آن حذف شده و مالئیک انیدرید، تشکیل می شود. ساختار اسید مالئیک شامل دو گروه عاملی کربوکسیلیک اسید است که اسید مالئیک را به عنوان یک گروه عاملی اسید دی کربوکسیلیک طبقه بندی می کند.
دو روش اصلی برای سنتز صنعتی انیدرید مالئیک وجود دارد که شامل اکسیداسیون فاز بخار بنزن بر روی کاتالیزور اکسید وانادیوم – مولیبدن و اکسیداسیون فاز بخار n – بوتان بر روی یک کاتالیزور اکسید وانادیم فسفر است. روش اول منسوخ شده است و امروزه از روش دوم برای تهیه این ماده شیمیایی استفاده می شود.
انیدرید مالئیک یک ماده بسیار سمی از کلاس خطر 2 است که به شرایط نگهداری و حمل و نقل خاصی نیاز دارد. این ماده شیمیایی جاذب رطوبت است و ذخیره سازی طولانی مدت آن منجر به تغییر تدریجی در رفتار شیمیایی و تشکیل ناخالصی ها می شود. عمر مفید این ماده شیمیایی معمولا 6 ماه پس از تاریخ تولید است.
کاربرد انیدرید مالئیک
انیدرید مالئیک یک ترکیب بسیار همه کاره است، زیرا برای اهداف مختلف در کاربردهای مختلف از یک معرف شیمیایی در آزمایشگاه ها تا یک جز در محصولات رزین استفاده می شود. انیدرید مالئیک، در واقع، در بیشتر زمینه های شیمی صنعتی استفاده می شود.
این ترکیب شیمیایی به طور گسترده در فرآیندهای پلیمریزاسیون تولید ترکیبات پلیمری استفاده می شود. استفاده اولیه از مالئیک انیدرید برای تولید رزین پلی استر غیر اشباع و رزین آلکیدی است. هنگامی که این رزین ها به پلاستیک های تقویت شده با فایبرگلاس اضافه می شوند، یک ماده قوی و مقاوم در برابر خوردگی ایجاد می شود. این ماده در ساخت اتومبیل، قایق، ساختمان، کالاهای الکتریکی و لوله کشی بسیار استفاده می شود.
انیدرید مالئیک در صنایع غذایی نیز بسیار استفاده می شود. سازمان غذا و دارو آمریکا استفاده از این ماده شیمیایی را به عنوان یک افزودنی غیر مستقیم غذایی ایمن دانسته است. این ترکیب شیمیایی می تواند به عنوان نگهدارنده، کنترل کننده pH یا افزایش طعم در غذاها و نوشیدنی ها استفاده شود.
انیدرید مالئیک در ساختمان سازی نیز بسیار کاربرد دارد. پس از استفاده از این ماده روی سطوح مختلف، یک لایه محکم و پلاستیکی تشکیل می شود که از سطوح در برابر عوامل مختلف محافظت می کند. انیدرید مالئیک به عنوان یک نرم کننده در بتن نیز استفاده می شود که ویسکوزیته و عمر بهتری را برای بتن فراهم می کند. سایر کاربردهای انیدرید مالئیک عبارتند از:
- سنتز اسیدهای فوماریک، مالئیک، سوکسینیک، مالئیک
- مالئیک اسید هیدرازید (تنظیم کننده رشد گیاه)
- برگ زدایی (اندوتال)
- قارچ کش ها (کانتون و غیره)
- حشره کش ها (کالبوفوس)
- تولید رزین های پلی استر و آلکیدی برای صنعت ساختمان
- به عنوان یک افزودنی به روغن های روان کننده برای کاهش اصطکاک
- به عنوان یک ماده اولیه در تولید انیدرید تترا هیدرو فتالیک، THF و بوتیرولاکتون
- ساخت رنگ و لاک برای به دست آوردن پلیمرهای محلول در آب
- در شیرین کننده های مصنوعی و افزایش دهنده طعم
- به عنوان عوامل اندازه گیری کاغذ، شوینده های تصفیه آب، اسپری های مو و مواد دارویی
خواص انیدرید مالئیک
برخی از خواص فیزیکی و شیمیایی این ترکیب شیمیایی به شرح زیر است:
- جامد کریستالی بی رنگ یا سفید
- دارای بوی تند
- حلالیت بالا در آب
- چگالی 1.48 گرم در میلی لیتر
- نقطه جوش 202 درجه سانتی گراد
- نقطه ذوب 52.8 سانتی گراد
- وزن مولکولی یا جرم مولی 98.06 گرم بر مول
ایمنی انیدرید مالئیک
انیدرید مالئیک یک ماده شیمیایی خطرناک است. برخورد با این ماده شیمیایی ممکن است اثرات حاد سلامتی برای شما به همراه داشته باشد. طبق برگه ایمنی یا MSDS مالئیک انیدرید، قرار گرفتن در معرض آن ممکن است باعث خارش پوست و چشم شود و استنشاق بخارات آن برای سلامتی می تواند بسیار مضر باشد. مالئیک انیدرید باید به درستی ذخیره و دور ریخته شود تا از بروز عوارض جانبی ناخواسته جلوگیری شود. هنگام کار با این ترکیب شیمیایی توصیه می شود از وسایل محافظت فردی استفاده کنید.